FSHEHTЁSIA E SPROVЁS

Çdo krijesë do ta shijojë vdekjen, e Ne, në shenjë
sprove ju sprovojmë me vështirësi
e kënaqësi, dhe ju ktheheni te Ne.
(Enbija, 21:35)




HARUN JAHJA


Ajetet që janë përdorur në ketë libër janë marrë nga përkthimi
i Kur’anit nga Sherif Ahmeti


Përmbajtja


Hyrja

Bota është një vend sprovës  

Fshehtësia e sprovës

Myslimani në momentet e vështira  

Si sillen jobesimtarët kur përballen me vështirësi

Sprova vazhdon deri në vdekje

Përfundimi



AUTORI


Autori, i cili shkruan me pseudonimin HARUN JAHJA, ka lindur në Ankara në vitin 1956. Pasi mbaroi shkollën tetëvjeçare dhe të mesmen në Ankara, ai studioi artet në universitetin Mimar Sinan të Stambollit, si dhe filozofi në universitetin e Stanbollit. Që nga viti 1980, autori ka botuar libra të shumta në fusha të ndryshme, si ato politike, shkencore dhe fetare. Harun Jahja njihet si një autor që ka shkruar punime mjaft të rëndësishme për nxjerrë në shesh mashtrimet e evolucionistëve, pavlefshmërinë e pretendimeve të tyre, si dhe anët e errëta qe lidhin Darvinizmin me disa ideologji shkatërrimtare.
Pseudonimi i tij përbëhet nga emrat “Harun” (Aron) dhe “Jahja” (Gjon), për të përkujtuar këta dy profetë që luftuan kundër mosbesimit. Vula e Profetit, e cila gjendet në kapakun e librave të autorit përmban një kuptim simbolik që ka lidhje me përmbajtjet e tjera. Kjo vulë përfaqëson Kuranin, i cili është libri dhe fjala e fundit e Allahut dhe Profetit, i cili është profeti i fundit. Nën udhëheqjen e Kuranit dhe Synetit, autori ka për qëllim të hedhë poshtë të gjitha bazat e ideologjive anti-fetare, në mënyrë që të shuhen të gjitha kundërshtimet ndaj fesë.
Të gjitha këto punime të autorit përqendrohen rreth një qëllimi: transmetimi i mesazhit të Kuranit për të gjithë njerëzit, duke i nxitur ata te mendojnë rreth temave të rëndësishme që kanë lidhje me besimin, si ekzistenca e Allahut, njësimi i Tij, bota tjetër etj., dhe shkatërrimi i plotë i themeleve të rrënuara të sistemeve ateiste.
Harun Jahja gëzon një reputacion të madh në një gamë mjaft të gjerë lexuesish që nga lindja në Amerikë, nga Anglia në Indonezi, nga Polonia në Bosnje, nga Spanja në Brazil. Disa libra të tij janë në dispozicion në anglisht, frëngjisht, gjermanisht, italisht, portugalisht, urdu, arabisht, rusisht, shqip, boshnjakisht dhe malaje; ata janë mirëpritur nga lexuesit në të gjithë botën
Të vlerësuar në të gjithë botën, këto punime kanë shpërblyer për të ndihmuar shumë njerëz të gjejnë rrugën e besimit apo të arrijnë një kuptim më të thellë të besimit të tyre. Stili i qartë, i lehtë dhe i rrjedhshëm i këtyre librave u jep atyre disa veçori karakteristike që mund të vihen re nga kushdo që i lexon apo i shqyrton ato. Këto punime kanë pasur një ndikim të shpejtë dhe rezultate tepër të kënaqshme. Është e pamundur për ata persona, që i lexojnë këto libra me kujdes dhe mendojnë rreth tyre seriozisht që të vazhdojnë të mbrojnë filozofinë materialiste, ateizmin apo çfarëdo ideologjie apo filozofie shkatërrimtare. Edhe nëse ata vazhdon mbrojtjen, kjo tregon se ata bazohen në sentimentalizmin e tyre, pasi këto libra i hedhin poshtë këto ideologji që nga themelet. Sot është bërë e mundur që të gjitha lëvizjet bashkëkohore jobesimtare të pësojnë një disfatë ideologjike, në saje të koleksionit të librave të shkruara nga Harun Jahja.
S’ka dyshim se këto veçori origjinën e kanë nga urtësia dhe udhëzimi i Kuranit. Autori sigurisht që nuk ndihet krenar për veten e tij; ai synon që të jetë një mjet që ndihmon të tjerët për të gjetur rrugën e drejtë të Zotit. Për më tepër, ai nuk merr asnjë përfitim material nga veprat e tij. Edhe ata që përgatisin këto libra nuk marrin asnjë përfitim material. Ata duan vetëm të fitojnë kënaqësinë e Allahut.
Duke pasur parasysh këto fakte, ata që inkurajojnë njerëzit që të lexojnë këto libra, të cilët hapin sytë e zemrës dhe ndihmojnë të tjerët të bëhen adhurues të devotshëm të Zotit, bëjnë një shpërblim të paçmueshëm për fenë.
Nga ana tjetër, do të ishte humbje kohe dhe energjie përhapja e atyre librave që krijojnë konfuzion në mendjet e njerëzve dhe nuk kanë ndonjë ndikim te efektshëm në largimin e dyshimeve dhe dilemave nga zemrat e tyre, siç e ka vërtetuar dhe eksperienca shumëvjeçare. Është më se e natyrshme që libra të tillë që janë shkruar më tepër për të theksuar forcën letrare të autorit të tyre sesa për të fituar kënaqësinë e Allahut, nuk mund të kenë kurrë një efekt pozitiv. Ata që dyshojnë në këtë, mundë të shohin se qëllimi i vetëm i librave të Harun Jahjas është triumfi ndaj mosbesimit dhe përhapja e vlerave morale të Kur’anit.
Nuk duhet të harrojmë një pikë shumë të rëndësishme: Shkaku kryesor i vazhdimit të problemeve dhe konflikteve që përballojnë myslimanët sot është ndikimi ideologjik i mosbesimit. Të gjitha këto do të marrin fund kur të arrihet disfata ideologjike e mosbesimit dhe të sigurohemi që çdo njeri i njeh mrekullitë e krijimit dhe moralin kuranor, në mënyrë që gjithë njerëzit të jetojnë me frymën e tyre. Duke marrë në konsideratë gjendjen e botës sot, e cila i dërgon njerëzit në një humnerë të thellë dhunë, korrupsioni dhe konfliktesh, është e qartë që ky shërbim duhet të jetë i diponueshëm sa më shpejtë dhe sa më efektivisht që të jetë e mundur. Përndryshe, mund të jetë shumë vonë.
Në shpresojmë që me vullnetin e Zotit, librat e Harun Jahjas do të luajnë rol tepër të rëndësishëm në shekullin XXI dhe do të ndihmojnë njerëzit të fitojnë paqen, bekimin, drejtësinë dhe lumturinë e premtuar në Kur’an.



PЁR LEXUESIN


Në të gjithë librat e këtij autori, çështjet e lidhura me fenë janë trajtuar nën dritën e vargjeve kuranore dhe njerëzit janë të ftuar të mësojnë fjalët e Zotit dhe të jetojnë sipas tyre. Të gjitha çështjet që lidhen me ajetet e Zotit janë shpjeguar në mënyrë të tillë, që nuk lenë hapësirë për dyshim apo pikëpyetje në mendjen e lexuesit. Stili i sinqertë, i qartë dhe i lirshëm që është përdorur, bën të mundur, që kushdo në çfarëdo moshe dhe nga çdo grup shoqëror që të jetë, të mund ta kuptojë lehtësisht përmbajtjen e këtyre librave. Kjo mënyrë e efektshme dhe e qartë e të shprehurit, i bën librat të përshtatshëm për t’u lexuar me një të ulur të vetme. Madje edhe ata që e hedhin poshtë botën shpirtërore, ndikohen nga faktet e treguara në këta libra dhe nuk munden të mohojnë vërtetësinë e përmbajtjes së tyre.
Ky libër dhe gjitha veprat tjera të autorit mund të lexohen nga individë ose të studiohen në grup në formë të një bashkëbisedimi. Leximi i librave nga një grup lexuesish të gatshëm për të përfituar prej tyre, do të ishte i dobishëm, pasi lexuesit mund të krijojnë lidhje me pasqyrimet e tyre dhe me përvojën e njëri-tjetrit.
Përveç kësaj, do të ishte një shërbim i madh për fenë kontributi për bërjen të njohur dhe leximin e këtyre librave, të cilat janë shkruar vetëm për kënaqësinë e Zotit.
Të gjitha librat e autorit janë shumë bindës.
Për ata që dëshirojnë t’u komunikojnë fenë njerëzve të tjerë, një nga mënyrat më ndikuese është t’i nxisni njerëzit të lexojnë këto libra .


Hyrja


Për të fituar një gjë të bukur gjatë gjithë jetës tuaj keni shpenzuar energji dhe punë serioze. Kujtojeni periudhën e shkollimit, kur gjërat që kanë zënë vend më së shumti në kokën tuaj, dhe shpesh herë jeni përballuar me to, janë provimet. Kurse më i rëndësishmi nga këto pa dyshim që është provimi pranues i fakultetit. Shumë njerëz këtë provim e njohin si pikë kryesore kthese në jetën e tyre. Mendojnë se do ta caktojnë fatin e së ardhmes në fund të këtij provimit tre – katër orësh. Rinia për ta fituar këtë provim largohet nga të gjitha punët sociale, kënaqësitë, shëtitjet… etj duke u vetmuar në një vend për të përgatitur këtë provim pranues. Ata i përkushtohen vetëm mësimit. Synim që bën që ata të largohen nga të gjitha kënaqësitë e kësaj bote, është kalimi i provimit. Dhe për të arritur këtë qëllim ata kanë durim të jashtëzakonshëm dhe vendosmëri të plotë.
Në të njëjtën mënyrë, paramendojeni një person që qëllimi kryesor i tij është të ketë i një shtëpi të bukur. Që të realizoj këtë qëllim ai duhet në rend të parë të ketë aftësi financiare që ta blej shtëpinë. Për këtë, ai do të përpiqet ditë e natë që të mund të punoj për një rrogë të mirë që të avancohet në punë dhe të merr rrogë të mirë. Pas shumë vitesh vetëflijimi, do të ketë të mundur që të blej apo të ndërtoj shtëpinë e tij të ëndrrave.
Siç u kuptua nga këta dy shembuj, njeriu shpesh duhet të punoj me përkushtim të madh me vite të tëra ashtu që të tejkaloj të gjitha pengesat që mund t’i shfaqen mes tij dhe qëllimit që ai i përkushtohet aq shumë. Përveç kësaj, nëse njeriu vrapon pas fuqisë financiare, respekt shoqëror, reputacion apo karrierë të veçantë, ai duhet që të bëj përpjekje të hatashme që të kalojë këto pengesa, ashtu siç thuhet “të jap të tërën”.
Por këtu duhet të kuptojmë një gjë të rëndësishme; shembujt që i prekëm më lartë kanë të bëjnë me kënaqësitë e përkohshme që njeriu mund t’i fitojë gjatë jetës së shkurtër në këtë botë. Dhe të gjitha këto vlera mund të zhduken nga ndonjë aksident ose me vdekje. Për shembull; paramendojeni një djalosh që ka mësuar disa vite vetëm për të kaluar provimin pranues për në fakultet, mund të humb jetën para se te hyj në provim për shkak të ndonjë aksidentit të papritur. Ose dikush i cili ka punuar vite të tëra për të ndërtuar apo ble një shtëpi, fatkeqësisht e gjithë shtëpia mund t’i digjet dhe shkrumbohet. Sa e sa vite ka punuar vetëm për të arritur këtë qëllim, por për një moment të vetëm mund t’i humb e tëra.
Siç shihet të gjitha ato vlera që dëshirohen të fitohen në jetën e kësaj bote janë të përkohshme sado që të bëhet një përpjekje serioze deri në realizimin e tyre. Por së bashku me këto është edhe një jetë e vërtetë në të cilën njeriu do të qëndrojë përjetë, ku në të gjendën vlerat e paskajshme të bukurive që kurrë nuk do të humbin, shkatërrohen dhe harxhohen. Kjo është jeta e pastajme pas vdekjes. Njeriu që ka besuar Zotin dhe ka punuar vepra të mira që Allahu i ka pëlqyer, do ta meriton këtë shpërblim.
Pra “jeta e kësaj bote” qenka vend sprove, dhe njeriu përmes saj i përcaktohet jeta e amshueshme që do ta kenë në jetën e pastajme. Njeriu derisa gjendet në sipërfaqen e kësaj bote është në një sprovim për të hyrë në botën e pastajme. Sidoqoftë, përgjigja e saktë është që të punojmë për të fituar kënaqësinë e All-llahut. Në të vërtetë All-llahu jetën e kësaj bote e ka krijuar kaluese për të na sprovuar. Sipas kësaj njeriu gjatë gjithë kësaj kohe duhet të mendojë që ta njohë Krijuesin, t’i nënshtrohet ligjeve të Tij dhe vetëm nga Ai të kërkojë strehim, mëshirë dhe begati. Mbi të gjitha njeriu është i obliguar që çdo gjë që i ndodhë brenda kësaj jete kalimtare t’i përgjigjet më kënaqësi, të bëj durim dhe të tregoj moral të lartë. Ai duhet ta dijë se të gjitha ato që i ndodhin janë sprova që vijnë nga All-llahu i madhëruar. Këto sprova janë fshehtësi që u përkasin të gjithëve.

Pa dyshim ai që i kupton këtë fshehtësi të sprovave dhe jeton sipas tyre, dhe kur ti ndodh ndonjë gjë thotë “ Në të All-llahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi” ka fituar një gjë të madhe që do ta bëjë të lumtur si në këtë botë gjithashtu dhe në botën tjetër.
Qëllimi i këtij librit, është që t’ua bëjë të njohura këto te vërteta njerëzve që e kalojnë jetën e tyre pa e qarë kokën për përgatitjen për botën tjetër. All-llahu xh. sh. në thotë kështu:

Dhe i sqaruam atij për të dy rrugët. E ai nuk u hodh në përpjetëzen (rruga e vështirë -qaf malit)? E ç’gjë të mësoj ty se ç’është Akabe (rruga e vështirë)? Është lirimi i një skllavi, Ose dhënia e ushqimit në kohën kur mbretëron uria: Ndonjë jetimi që është i afërt, Ose ndonjë të varfëri që e ka molisur varfëria. E pastaj të bëhej prej atyre që besuan, që këshilluan njëri- tjetrin për durim dhe që këshilluan për mëshirë (për ndihmë) Të tillët janë të zotët e anës së djathtë Ndërsa ata që nuk i besuan argumentet Tona ata janë të së majtës. Kundër tyre është zjarri i mbyllur. (Beled, 90: 10-20)


BOTA ЁSHTЁ VEND I SPROVЁS


Njeriu si çdo krijesë tjetër është krijuar nga Allahu për një qëllim. Qëllimin e krijimit të tij dhe se si duhet të kalojë jetën e kësaj bote, më së miri e tregon udhëzuesi, këshilltari që ka zbritur nga ana e All-llahut, Kur’ani famëlartë, në të cilin Allahu thotë: “A menduat se Në ju krijuam kot dhe se nuk do të ktheheni ju te Ne?” (Mu’minun, 23:115). Siç shihet në këtë ajet njeriu qenka krijuar për një qëllim. Se cili është qëllimi i krijimit të tij, All-llahu na bën me dije ku thotë: “Unë nuk i krijova njerëzit dhe xhinët për asgjë tjetër vetëm që t’më adhurojnë” (Dharijatë, 51:56). Pra sipas këtij ajeti njeriu qenka krijuar vetëm ta adhurojë All-llahun.
Jeta e njeriut zgjatë rreth 60-70 vjet. Porsi ora e rërës, jeta kalon në mënyrë të vazhdueshme. Në këtë botë çdo gjë qëndron vetëm sa e ka caktuar All-llahu. Kurse këtë caktim nuk mund ta dijë askush përpos Tij. Këtu hyn dhe jeta e njeriut që nuk mund ta ndryshojë askush.
Kur të vije koha një ditë do të shkatërrohet çdo gjë që ekziston në këtë gjithësi, ku do të mbizotëroj vetëm Zoti bujar. Pra në këtë botë, çdo gjë qenka kalimtare e përkohshme. Por bota tjetër është e përhershme dhe e paskajshme. Kjo botë në të cilën jetojmë ne, është si një përjetim ku edhe këtë e thotë All-llahu në Kur’an: “E jeta e kësaj bote ndaj botës tjetër nuk është tjetër vetëm se një përjetim (i shkurtër)”. (Rra'd, 13:26). Siç shihet edhe nga ajeti kuranor kjo botë qenka vetëm një përjetim i përkohshëm. Kurse bota tjetër e përhershme e cila nuk do të ketë fund kurrë. Në rregull, por pse po themi që kjo botë ku gjendemi është kalimtare? Sepse çdo gjë që gjendet në të nga dita në ditë shkon drejtë prishjes, shkatërrimit dhe vjetrimit. Koha çdo gjë e dërgon kah shkatërrimi dhe ata të cilët lidhën pas këtyre gjërave kaluese janë në një humbje te madhe. Prandaj edhe i dërguari ynë savs ka këshillua njerëzit që të kenë mendjen tek vdekja duke thënë: “Ata që ia vejnë veshin vdekjes dhe përgatitën për të, ata janë më të mençurit.”
Dijetari islamik Bediuzzaman Said Nursi vazhdimisht lexuesve të vet u ka theksuar përkohshmërinë e kësaj bote dhe që njeriu duhet të bëjë përpjekje serioze për të fituar botën e pastajme:
“ Kjo bote është si një han e sa për njeriun, ai do të qëndroj aty shumë shkurt. Ai është mysafir me shumë detyra dhe gjatë jetës së tij të shkurtër duhet përgatitur të gjitha gjërat e nevojshme për jetën e amshueshme”.  
Dijetari që e përshkruan jetën e kësaj bote si një “fjetore të përkohshme” në një shembull tjetër thotë kështu: “Ekzistenca njeriut nuk i është dhënë që ta fitoje jetën e kësaj bote sikur kafshët”, dhe vazhdon duke thënë;
“O shoku im dhe epshi im! Mblidhni mendtë. Mos e harxhoni në këtë jetë të përkohshme kapitalin dhe talentin e jetës tuaj sikur kafshët bile edhe më poshtë se ato. Sepse kafshët vetëm sipas rrethanave të kësaj bote jetojnë dhe çfarë është bota tjetër nuk e dinë” .
Pra, pas gjitha këtyre fjalëve të dijetarit islam jeta e kësaj bote qenka e përkohshme ku njeriu nuk duhet të jepet pas bukurive, vlerave të përkohshme dhe epsheve që gjendën në të. Mos të harrojmë se njeriu me këto bukuri, stoli vazhdimisht është duke u sprovuar. Ai nëse nuk jepet pas tyre, atëherë a ka fituar lumturinë dhe kënaqësinë në të dy botët.
Njeriu në këtë botë sprovohet me durim, që treguar gjatë situatave që i përjeton. Kur t’i ndodh diçka çdo herë duhet ta dijë se kjo është nga Allahu. Por vetëm kjo s’është e mjaftueshme; por duhet besuar në All-llahun me një besim të paluhatshëm. Nuk mjafton vetëm të thotë “Besova”. Ai duhet të mos gënjejë, të mos shajë, te mos bëj zina,etj. dhe të largohet nga të gjitha ato punë që i ka ndaluar Kur’ani, sepse nëse i vepron ato punë që i ka ndaluar i Lartëmadhërishmi në botën tjetër do të jetë nga të hidhëruarit. Në botën tjetër nuk do të mbesë asgjë e fshehur nga veprat që ka vepruar në këtë botë. Të gjitha do të dalin në shesh dhe llogaria për veprat që ka vepruar do të bëhet në mënyrë shumë korrekte. Siç thuhet në Suren Nisa, 4:49: “All-llahu vlerëson atë që do dhe nuk bën padrejtë asnjë fije”. Ata që kanë vepra të mira do të hynë në bukuritë që ka përgatitur All-llahu xh sh për ta, kurse ata që kanë bërë vepra të këqija do të përballohen me zjarrin e xhehenemit, e sa i keq është ai. Shkuarja në këto dy vende bëhet sipas veprave që i punon njeriu në këtë botë. Sepse Allahu jetën e shkurtër të kësaj bote e ka krijuar që t’i sprovoj njerëzit se cili nga ata është më vepër mirë. Këtë të vërtetë Allahu në suren Mulk, 67:2 e thotë kështu:
Ai është që krijojë jetën dhe vdekjen për t’iu provuar se cili prej jush është më vepër mirë, Ai është ngadhënjyes mëkat falës .


Këmbimi i jetës së pastajme me jetën e kësaj bote

Njëra nga gabimet më të mëdha që bëjnë jobesimtarët, është bindja i tyre se do të qëndrojnë gjithmonë në jetën e kësaj bote dhe mosdija se do të sprovohen. Ka shumë bukuri dhe kënaqësi në këtë botë që mashtrojnë njerëzit dhe jetojnë të papërgatitur për botën tjetër. Njerëzit në shoqëritë ku shpërfillet bota tjetër, që nga fillimi i ardhjes së tyre në këtë botë anojnë me lakmi që t’i posedojnë ato vlera vetëm për vetën e tyre. All-llahu në Kur’an për ata njerëz që pasojnë me lakmi stolitë dhe kënaqësitë e kësaj bote tregon kështu:

Njerëzve u është zbukuruar dashuria ndaj të këndshmeve, ndaj grave, djemve e ndaj pasurisë së grumbulluar nga ari e argjendi, ndaj kuajve të stolisur, bagëtisë e bujqësisë. Këto janë kënaqësi të kësaj bote, po tek All-llahu është e ardhmja më e mirë. Thuaj: “A t’iu kumtoj për diç shumë më të mirë se ato (kënaqësitë e dynjasë)? Për ata që janë ruajtur, ata kanë tek Zoti i tyre xhennete nëpër të cilët rrjedhin lumenj dhe aty do të jenë përgjithmonë, kanë edhe bashkëshorte të pastra e gëzojnë edhe kënaqësinë e All-llahut. All-llahu është i kujdesshëm për robët”. (Ali-Imran, 3:14-15 )

Sipas këtyre dy ajeteve kuranore shihet qartë se njerëzit kanë shumë dëshira. Po edhe nëse i realizojnë ato dëshira që u përmenden më lartë në ajetet kuranore nuk duhet ta harrojmë Krijuesin duke ndjekur këto dëshira. Nëse e harrojmë Atë dhe pasojmë këto dëshira, puna jonë nuk do të jetë në rregull. All-llahu në ajetet 45-46 të sures Kehf në këtë mënyrë përshkruan gjendjen e vërtetë të njerëzve që pasojnë me lakmi jetën e kësaj bote:
E ti (Muhammed) paraqitu atyre shembullin e kësaj bote që është si një ujë (shi) që Në e lëshojmë nga qielli, e prej tij bima e tokës zhvillohet e shpeshtohet, saqë përzihet në mes vete, e pas pak ajo bëhet byk (pas tharjes) që e shpërndajnë erërat. All-llahu ka fuqi për çdo send. Pasuria dhe fëmijët janë stoli e jetës së kësaj bote, kurse veprat e mira (fyti i të cilave është i përjetshëm) janë shpërblimi më i mirë te Zot yt dhe janë shpresa më e mirë.
Siç u tregua në këto ajete kuranore të gjitha këto stoli, bukuri, kënaqësi të lloj-llojshme që i përkasin kësaj bote si; pasuria, bashkëshortët, xhevahiret, fama, karriera…etj nuk janë asgjë tjetër vetëm se një mashtrim që shumë shpejtë një ditë do ta humbasin vlerën dhe ekzistencën e tyre.
Por një pjesë e madhe e njerëzve nuk janë në dijeni se këto gjëra janë të përkohshme. Ata bëjnë çmos vetëm për t’i arritur këto. Disa vazhdimisht mundohen që të grumbullojnë mall, e disa përpiqen që të fitojnë respekt nga njerëzit, ndërsa disa përpiqen që të gjejnë bashkëshortë tërheqës dhe të mrekullueshëm kurse disa të tjerë mundohen të bëhen më të suksesshmit në lëmin e tyre. Ata aq shumë jepen pas këtyre gjërave që i përmendëm më lartë saqë këto gjëra bëjnë ta harrojnë krejtësisht jetën e amshueshme. Ata vdekjen e konsiderojnë si zhdukje dhe nuk mendojnë të përgatiten për jetën pas vdekjes.
Ndërsa dijetari islam Beduizzaman Said Nursiu vdekjen nuk e përshkruan si zhdukje po si një shpagim i punëve që bëhen gjatë sprovave në jetën e kësaj bote. Dhe vazhdon duke thënë:
“Në këtë gjithësi është e dukshme zhdukja, humbja dhe ndarja. Ndarje të vërtetë nuk ka, por ka bashkim. Humbje, zhdukje nuk ka, por ka përtëritje. Vdekja është transferim nga kjo botë e përkohshme për në botën e përhershme.
Vdekja nuk është edhe aq e tmerrshme sa duket. Nën dritën e Kur’anit Famëlartë, në shumë pjesë të Risale-i Nur kemi dëshmuar në mënyrën më të qartë dhe të padyshimtë se vdekja e besimtarit është vetëm shkarkim nga detyrat e kësaj jete. Është pushim nga adhurimi, që ishte udhëzim dhe ushtrim në arenën e sprovave të kësaj bote. Gjithashtu do të thotë bashkim me shokët dhe të afërmit, me 99 përqind të tyre që kanë kaluar në botën tjetër. Ka domethënie të kalimit në vendlindjen e vërtetë dhe vendbanim të amshueshëm së lumturisë. Është gjithashtu edhe ftesë për kopshtet e xhenetit nga qelia e kësaj bote. Është koha që të marrin pagesën nga bujaria e Krijuesit të Gjithëmëshirshëm si shpërblim për shërbimin ndaj Tij. Pasiqë kjo është e vërteta për vdekjen, ajo nuk duhet konsideruar si e tmerrshme, por përkundrazi, si një hyrje për në mëshirë dhe lumturi.
Me fjalë tjera, është gabim i madh nëse mendohet se kjo botë është vendbanimi ynë i vërtetë. Në krahasim me jetën e pastajme, kjo jetë nuk zgjatë as një minutë i plotë. Në një vend tjetër, Beduizzaman jep një shembull se si është e pakuptimtë nëse dikush zgjedh jetën e kësaj bote, në vend të pastajmes:
Gjithashtu, ai flet vërtetë për ardhmërinë duke krahasuar ardhmërinë në këtë botë me një vegim. Ai flet me tepër seriozitet për lumturinë ku lumturia e kësaj kohe është vetëm si një shkreptimë e shpejtë e vetëtimës në krahasim me diellin e amshueshëm.
Myslimanët që janë në dijeni për këtë të vërtetë nuk largohen nga kjo botë me hidhërim, por largohen me kënaqësi e lumturi. Ata shpresojnë se do ta marrin atë që ua ka premtuar All-llahu në jetën e amshueshme. Ata jetojnë me një entuziazëm duke shpresuar në mëshirën e Krijuesit. Kur’ani Famëlartë për gjendjen e atyre që menduan se kjo botë është e përhershme e tregon kështu:

Ata janë që në vend të udhëzimit e morën humbjen dhe dënimin në vend të shpëtimit. Sa të durueshëm qenkan ata ndaj zjarrit?” (Bekare, 2:175).

Në një ajet tjetër thuhet se ata kanë bërë një gabim të madh “duke e blerë mosbesimin me çmim të besimit”. Do të përpiqem ta japim një shembull për ta kuptuar me lehtë gjendjen e këtyre personave që gjenden në një humbje të tillë:
Paramendojeni dy njerëz! Këtyre dy njerëzve t’iu jepet një kapital i madh, kurse mënyra se si do ta shpenzojnë le të vendosin vetë. Njëri nga këta, duke e shpenzuar kapitalin pa masë në gjëra të kota, pas një kohe të shkurtër, pa dyshim, do të falimenton, dhe në dorë nuk do t’i mbetet asgjë. Pa dyshim se ky person në këtë gjendje -kur ta kupton se nuk ka kthim prapa- do të pendohet thellë. Kurse tjetri nëse e shpenzon kapitalin e tij në ndihmë të varfërve, të ngratëve, për fitimin e zemrave, ndërtimin e ndonjë objekti që të tjerët të kenë dobi nga ai, a do të pendohet? Pa dyshim që jo, sepse sa më shumë që shpenzohet për All-llahun, All-llahu atij do t’ia shumëzojë shumëfish. Pra të gjitha këto mirësi që u janë dhënë njerëzve si: pasuri, kulturë, famë, respekt, bukuri dhe shumë mirësi tjera janë te njohura si raste për tu përgatitur për ahiret. Besimtari këto raste i vlerëson në mënyrë korrekte.
Kurse shembulli i jobesimtarit i përngjan personit që e shpenzon të hollat kot së koti. Jobesimtari jetën e tij të shkurtër e shpenzon pa e qarë kokën duke u dhënë pas bukurive, stolive të mrekullueshme të kësaj bote. Ata në botën e pastajme do të jenë në një humbje të madhe që nuk do të mund t’iu ndihmoj as të hollat, as shoku, as miku, as fëmija, as nëna, as babai apo ndokush tjetër, por do t’iu ndihmoj vetëm ajo që e kanë punuar. Kur’ani Famëlartë ka njoftuar për gjendjen e këtyre njerëzve kështu:

Thuaj: "A t'ju tregojmë për më të dëshpëruarit në veprat e tyre?" Ata janë veprimi i të cilëve u asgjësua në jetën e kësaj bote, e megjithatë ata mendojnë se janë kah bëjnë mirë. Të tillët janë ata që nuk besuan argumentet e Zotit të tyre as takimin (ringjalljen) e Tij, andaj veprat e tyre shkuan huq dhe në ditën e gjykimit atyre nuk do t'u jepet kurrfarë vlere.. (Kehf, 18:103-105 ).

Ata që janë të vetëdijshëm se kjo botë është kalimtare do të kenë një fund të mrekullueshëm. Ngaqë e dinë se kjo botë është kaluese, nuk vrapojnë pas kënaqësive, stolive, të kësaj bote mashtruese. Për këtë arsye All-llahu xh sh është i kënaqur me ta dhe si shpërblim do t’ua jap atë që u ka premtuar në ajetin 111-të të sures Teube ku thotë:

All-llahu bleu prej besimtarëve shpirtrat dhe pasurinë e tyre me xhennet. ...E kush është më zbatues i sigurt i premtimit të vet se All-llahu? Pra, gëzoju tregtisë që bëtë me Të. Ky është suksesi i madh. (Teube,9:111)


All-llahu sprovon njeriun me kënaqësi dhe vështirësi

Siç e kemi cekur në fillimin e librit që njerëzit gjatë tërë jetës së tyre sprovohen në mënyra të ndryshme. Në Kur’an tregohet se njeriu sprovohet me vështirësi dhe me kënaqësi. All-llahu xh sh këtë të vërtetë në Kur’anin Famëlartë e tregon kështu :

Në, asnjë njeri para teje (Muhammed) nuk i dhamë jetë të përhershme, e nëse ti vdes a mos do të mbesin ata përgjithmonë?. Çdo krijesë do ta shijojë vdekjen, e Ne në shenjë sprove iu sprovojmë me vështirësi e kënaqësi, dhe ju ktheheni te Ne”. (Enbija, 34-35)

Sipas këtyre ajeteve kuranore njeriu mund të sprovohet në mënyra të ndryshme. Për shembull, derisa është duke shijuar të mirat e pasurisë me bollëk, njeriu duhet të jetë i kujdesshëm që të sillet me atë moral me të cilin është i kënaqur All-llahu, të kthehet kah Ai në të gjitha qëllimet dhe veprat, t’i bindet urdhrave të Tij, dhe të pasojë këshillat e Tij. Nëse dikush preokupohet me kënaqësitë e përkohshme të kësaj bote, sidomos pasuria e bën që të jetë i pakujdesshëm ndaj realitetit. Por besimtari, pa marrë parasysh se çfarëdo e mirë ta ketë shijuar, çdoherë mbetet falënderues para All-llahut.
Përveç kësaj njeriu mund të sprovohet me sëmundje, fatkeqësi, kurthe, shpifje… etj. Jobesimtarit, kur t’i ndodh ndonjëra nga këto mërzitet, shqetësohet, dhe brengoset, kurse besimtarit, kur t’i ndodhin këto, fort mirë e di se këto janë një pjesë e sprovave dhe nuk harron se duhet të bëj durim që përfundimisht do të shpie në të mirë.
Siç thamë më parë, këta kanë bërë tregti të mirë duke ndërruar këtë botë me tjetrën. Në Kur’an thuhet: “Dhe, dinë mirë se pasuria e juaj dhe fëmijët tuaj janë vetëm sprovë, dhe se te All-llahu është shpërblimi më i madh”. (Enfal, 8:28), dhe ata e dinë se jeta dhe pasuria, dhe të gjithat i takojnë All-llahut, prandaj çdo humbje apo fitim nuk ia u ndërron karakterin moral, pikëpamjet, apo besimin në Zotin. Shumë ajete përshkruajnë këtë veti, në mes të cilave janë:

Por, i dërguari, e së bashku me të edhe ata që besuan, luftuan me pasurinë dhe veten e tyre dhe atyre u takuan të gjitha të mirat, ata janë të shpëtuarit. All-llahu u ka përgatitur atyre xhennete që në të rrjedhin lumenj, ku do të qëndrojnë përgjithmonë. Ai është suksesi i madh. (Teube, 9:88-89)

Besimtarë janë vetëm ata që besuan All-llahut, të dërguarit të Tij, e mandej nuk dyshuan dhe për hir të All-llahut luftuan me pasurinë dhe me jetën e tyre. Të tillë janë ata të vërtetit. (Huxhuratë, 49:15)

Siç u pa në ajetet e me lartë përmendura, për myslimanin jeta e kësaj bote është vend ku bëhet përpjekje që të fitohet kënaqësia e All-llahut. Dijetari Islam Beduizzaman Said Nursi në thënien e tij e mëposhtme për jetën e kësaj bote ka thënë se është një vend i shërbimit dhe se njeriu do të sprovohet me sprova të vështira dhe kënaqësi, dhe se durimi përballe këtyre sprovave do ti sjell shpërblim te madh nga All-llahu.

Jeta e kësaj bote është një vend i sprovës dhe vendbanim i shërbimit, kurse nuk është vend i kënaqësive, shpërblimeve dhe shpagesave. Meqenëse qenka vendbanim i shërbimit dhe vend i adhurimit, sëmundjes dhe fatkeqësive- nëse këto nuk ndikojnë në besim dhe bëhet durim- të jenë në pajtim me shërbimin dhe adhurimin, e bile këto veçse e forcojnë atë. Adhurimi përbëhet nga dy lloje, pozitiv dhe negativ. Çfarë mendohet si pozitiv është e qartë. E sa i përket adhurimit negativ, është kur dikush përballet me fatkeqësi apo sëmundje, kupton dobësinë dhe pafuqinë e vet, dhe i kthehet të Gjithëmëshirëshmit, kërkon strehim tek Ai, mendon në Të, i lutet Atij dhe në këtë mënyrë ofron formën e pastër të adhurimit dhe nuk mund të depërtojë hipokrizia. Nëse është i durueshëm, mendon për shpërblimin që do ta marr nëse bën durim gjatë fatkeqësisë dhe falënderon, çdo moment që ka kaluar do t’i llogaritet sikurse ka kaluar tërë ditën në adhurim. Jeta e shkurtër, bëhet e gjatë. Ekzistojnë raste kur edhe një minutë i vetëm llogaritet si të bëhet adhurim tërë ditën.
Është me rëndësi që të vrasim mendjen me këto fjalë të mençura. Siç thamë edhe më herët se njeriu është përgjegjës që të jetë në shërbim të All-llahut dhe të jetë i nënshtruar dhe të jetë me All-llahun në të gjitha rrethanat. Njëra ndër mënyrat se si të mbetet me All-llahun është të jetë i durueshëm në të gjitha vështirësitë dhe frustrimet e kësaj bote. Bile, kohërat e vështira mund të ngjaj të vijnë kur më së paku priten dhe duket se zgjasin shumë. Për shembull, pasaniku mund të bëhet i varfër, njeriu i suksesshëm mund të përballet me ndonjë dështim, dikush mund të humbas të dashurin, të sëmuret apo të mbetet invalid. Por pa varësisht nga sprova All-llahu premton të mira të amshueshme për shërbëtorët e Tij të durueshëm.
Për këtë arsye, njeriu duhet shfrytëzuar çdo çast të vetin në këtë botë. Para se të bëj apo të thotë diçka në këtë botë, njeriu duhet të pyes veten se çfarë është më e mira që të fitohet kënaqësia e All-llahut. Por çka është më e rëndësishmja, ai duhet që t’i shmanget rreziqeve të kësaj bote dhe të harroj jetën e pastajme, dhe se nuk duhet ndërruar amshimin me ndonjë kënaqësi të përkohshme. Rruga se si të arrihen gjërat e mira të amshueshme është kthimi tek All-llahu:

Secili njeri do të shijojë vdekjen, e shpërblimet tuaja u plotësohen ditën e kiametit, e kush shmanget zjarrit e futet në xhennet, ai ka arritur shpëtim, e jeta e kësaj bote nuk është tjetër pos një përjetim mashtrues. Ju patjetër do të sprovoheni si në pasurinë tuaj, si në vetën tuaj, madje do të dëgjoni ofendime të shumta prej atyre që u është dhënë libri para jush, e edhe prej idhujtarëve, por në qoftë se duroni dhe ruheni, ajo është gjëja më vendimtare. (Ali-Imran, 3:185-186)



FSHEHTЁSIA E
SPROVЁS


Allahu ka njoftuar besimtarët se do të kalojnë nëpër sprova të ndryshme. Për shembull, do të sprovohen në jetën e tyre personale dhe me pasuri, të ballafaqohen me kurthet e vendosura nga pabesimtarët dhe do të akuzohen pafajshëm. Me fjalë të tjera, ata mund të hasin në vështirësi në çdo periudhë të jetës së tyre. Por gjëja më e rëndësishme është se ata duhet të vazhdojnë praktikumin e moralit kuranor në periudhat e vështira, duhet përkujtuar All-llahun pandërprerë, të falënderojnë dhe të kuptojnë se çdo gjë do të përfundojë mirë.
Natyrisht, është lehtë që të bëhen këto gjëra kur dikush është duke shijuar të mirat e Tij e shumë më vështirë e ka dikush që është duke kaluar kohëra të vështira. Por njëra ndër gjërat kryesore është që të dëshmohet fuqia e besimit të myslimanit është kundërshtimi që të bëhet kompromis me karakterin e moralit të tij. Ata që me durim përballojnë varfërinë, urinë, frikën, humbjet personale dhe materiale, sëmundjet, kërcënimet nga jobesimtarët, shpifjet dhe kurdisja e kurtheve, do të marrin shpërblim edhe më të mirë për cilësinë e moralit të tyre.
Në Kur’an tregohen shumë shembuj në lidhje me torturat dhe kurdisjen e kurtheve nga shoqëritë jobesimtare kundër pejgamberëve dhe besimtarëve të devotshëm. Njëri nga këta shembuj është edhe torturimi që shtroi Faraoni mbi popullin e tij. Në Kur’an tregohet se kjo torturë e Faraonit që shtroi mbi popullin e tij ishte sprovë. All-llahu thotë:

Përkujtoni edhe kur u shpëtuam prej popullit të faraonit, që nga ai shijuat dënimin më të hidhët, duke ua therur bijtë tuaj, e duke ua lënë gjallë gratë tuaja. Në këtë torturë përjetuat një sprovim të madh nga Zoti juaj. (Bekare, 2:49).

Siç u tregua në këtë ajet çdo torturë që shtrohet nga jobesimtarët për myslimanët është një sprovë. Dhe ata që besuan kur të tregojnë moral të lartë, trimëri dhe qëndrueshmëri përballe këtyre torturave në jetën e pastajme do t’iu rritet shkalla dhe shpërblimi. All-llahu i përshkruan sprovat që mund ti përjetojnë në jetën e kësaj ata që besuan kështu:

Ne do t'ju sprovojmë me ndonjë frikë, me uri, me ndonjë humbje nga pasuria e nga jeta e edhe nga frytet, po ti jepu myzhde durimtarëve. Të cilët, kur i godet ndonjë e pakëndshme thonë: "Ne jemi të All-llahut dhe ne vetëm tek Ai kthehemi!" Të tillët janë që te Zoti i tyre kanë bekime e mëshirë dhe të tillët janë ata të udhëzuarit në rrugën e drejtë. (Bekare, 2:155-157).

Besimi dhe nënshtrimi që bëhet fjalë në këto ajete është si një shembull i mirë për të gjithë myslimanët. Por jobesimtarët nuk mund të kuptojnë durimin e besimtarit, dhe mendojnë se besimtarët janë sikurse ata veçse sillen sipas një kriteri të gabuar.
Por ky është një gabim i madh i tyre, e për myslimanin që kupton të fshehtën e sprovës e di se gjëja më e mirë në rastet e tilla është që të jetë durimtar. Për ata myslimanë që praktikojnë moralin kuranor dhe bëjnë çmos që këtë gjë të mbjellin në mendjen e të tjerëve, të gjitha problemet e tilla tregojnë se janë në rrugë të drejtë. Si rezultat, tek ata forcohet kënaqësia dhe përcaktimi në vazhdimësinë e pasimit të rrugës së drejtë.
Në Kur’an, All-llahu tregon për ligjet që kanë mbetur të pandryshuara gjatë historisë. Njëra ndër to është që besimtarët do të ndeshen me vështirësi dhe frustrime dhe do të jenë cak i dhunës së jobesimtarëve. Sido që të jetë, jobesimtarët kurrë nuk do t’i arrijnë qëllimet e tyre:

Ata gati të shqetësuar në tokë (në Mekë) për të përzënë prej saj, po atëherë edhe ata nuk do të mbeteshin pas teje (pas pak kohe do të shkatërroheshin). Ky është ligji i Tij edhe me të dërguarit që i dërgoi para teje. E në ligjin Tonë ti nuk gjen ndryshim. (Isra, 17:76-77)

Pra, kjo është njëra nga fshehtësitë e sprovës së kësaj bote. All-llahu ka paralajmëruar myslimanët për shumë gjëra që do të përballohen, dhe se do të hyjnë në xhenet vetëm nëse përballen me vështirësitë sikurse besimtarët para tyre:

Po ju menduat se do të hyni në Xhennet, pa u provuar edhe ju me shembullin e atyre që ishin para jush, të cilët i patën goditur skamjet e vuajtjet dhe qenë tronditur, sa që i dërguari thoshte, e me te edhe ata që kishin besuar: "Kur do të jetë ndihma e All-llahut?!" Ja (u erdhi ndihma) vërtetë ndihma e All-llahut është afër!" (Bekare, 2: 214).


Nënshtrimi ndaj kaderit (përcaktimit të All-llahut)

Fshehtësi tjetër e rëndësishme është edhe realiteti i kaderit. Gjithë myslimanët e dinë se All-llahu çdo gjë e ka krijuar sipas përcaktimit të Tij dhe çdo gjë ndodh sipas vullnetit të Tij. Kur’ani na tregon se çdo gjë që ndodh në botë, pa përjashtim, ngjet me vullnetin e All-llahut:

Çfarëdo e keqe qe ndodhë (godet) nuk mund të jetë ndryshe, vetëm sipas caktimit të All-llahut, e kush i beson All-llahut, Ai ia udhëzon zemrën e tij; All-llahu është i gjithëdijshëm për çdo send”.
Çelësat e fshehtësive janë vetëm te Ai, atë (fshehtësinë) nuk e di kush pos Tij. Ai e di çka ka në tokë dhe në det, Ai e di për çdo gjeth që bie dhe s'ka kokërr në thellësi të tokës, s'ka të njomë dhe s'ka të thatë që nuk është (shënuar) në librin e qartë (Levhi Mahfudh). (En’am, 6: 59).

Askush nuk e di të ardhmen, pasi njerëzit janë të kufizuar me kohë dhe mund t’i qasen ngjarjeve vetëm nga pikëpamja e momentit në të cilin jetojnë. Pasiqë nuk e dinë të ardhmen, ata mund të mos jenë të vetëdijshëm çdoherë mbi rëndësinë apo dobinë afatgjate të asaj që e përjetojnë. Por, All-llahu, Ai i Cili krijoi kohën, është i Vetëdijshëm dhe për këtë shkak Ai i sheh të gjitha nga “perspektiva jashtëkohore”. Ja ku erdhëm edhe deri tek realiteti i kaderit, e definuar si njohuri e All-llahut për të gjitha ngjarjet në të kaluarën dhe të ardhmen, si dhe rrjedhojën dhe përfundimin e tyre, në një moment. (Për debat më të detajuar, shih librin e Harun Jahjasë “Timelessness and the Reality of Fate”, botues New Delhi: Goodword Publisher, 2001).
Pra, All-llahu i di të gjitha sprovat e njerëzve, në të kaluarën dhe në të ardhmen, si dhe në të tashmen. Nga pikëpamja e Tij, çdo gjë ka përfunduar. Sido që të jetë, për këto ngjarje ne kuptojmë vetëm kur t’i përjetojmë në kohën e caktuar.
Jobesimtarët nuk mund ta kuptojnë “çështjen e kaderit”, dhe për këtë shkak as nuk janë të vetëdijshëm për këtë gjë. Është kjo çështje që bën që myslimanët të shfaqin durim në sprovat dhe vështirësitë e tyre. E në Kur’an shkruan kështu: “Çfarëdo e keqe që ndodh (godet), nuk mund të jetë ndryshe, vetëm sipas caktimit të All-llahut, e kush i beson All-llahut, Ai ia udhëzon zemrën e tij; All-llahu është i gjithëdijshëm për çdo send.“ (Tegabun, 64:11), e për këtë arsye besimtarët jetojnë në rehati duke qenë në dijeni se çfarëdo që ndodhë është si pasojë e “kaderit”.
Si mëshirë nga Ai, All-llahu krijoi sprova të ndryshme për besimtarët dhe i bën ata të durueshëm, duke mbetur besnik dhe duke i lënë të gjitha në dorën e Tij. Ata myslimanë që vërtetë besojnë dhe janë të nënshtruar me sinqeritetin më të madh All-llahut, dhe këtë e shohin në ndryshimet që ndodhin, dhe këtë lehtë e kuptojnë dhe janë falënderues. Ngjashëm me atë që është i ulur në rehati në ulësen e kinemasë duke shikuar filmin; përcjellin fatin dhe “kaderin” e përgatitur për ta. Ndonjëherë këto skena janë të mbushura me gjallëri apo frikë; ndonjëherë mund të jenë të këndshme dhe të qeta. Por, në përgjithësi, ka edhe kënaqësi edhe hidhërim. Skenat e frikshme janë të përgatitura dhe të planifikuara deri në detalin më të imtë. Por në fund, të gjitha janë të përfshira në dijeninë e All-llahut dhe janë nën kontrollin e Tij.
Ata myslimanë që kuptojnë realitetin e “kaderit” dhe kuptojnë fshehtësinë e sprovës shohin çdo fatkeqësi, uri apo skamje si një gjë e mirë, duke e ditur se morali i lartë që ata shfaqin duke përballuar këto sprova janë shumë të vlefshme në praninë e All-llahut. Kjo lloj kënaqësie është unike tek besimtarët. Kur të përballen më kësi lloj vështirësish, myslimanët nuk kalojnë në melankoli, stres, dhimbje, panik apo frikë, pasi e dinë se All-llahu do t’i shpërblejë për të gjitha. Në Kur’an, All-llahu u thotë besimtarëve:

...All-llahu kurrsesi nuk iu mundëson jobesimtarëve mbizotërim të plotë mbi besimtarët. (Nisa, 4:141)

Por, duhet kuptuar një gjë këtu: çfarëdo që myslimanët përjetojnë në këtë botë, vështirësi apo frustrim, humbje të pasurisë apo fuqie fizike, sëmundje apo lëndim, vdekje apo invaliditet, nuk i konsiderojnë si përjetime të “këqija”: por më mirë të themi, të gjitha këto janë vetëm sprovë e All-llahut. Nëse janë durimtarë gjatë këtyre sprovave dhe i tejkalojnë, All-llahu do t’i shpërblejë ata në këtë dhe në botën tjetër. Dhe në fund të kësaj kohe të shkurtër të sprovave, atyre do të shpërblehen me xhennet në jetën e përhershme.
Ata myslimanë që janë të vetëdijshëm për këtë të vërtetë kanë edhe më shumë shpresa për xhennet kur përballen me vështirësi. Kur jobesimtarët mendojnë se i kanë futur besimtarët në situatë të vështirë, çka tek besimtarët ndjell kënaqësi, jobesimtarët kuptojnë se nuk mund t’iu bëjnë asgjë atyre. Bile, fjalët e besimtarëve në kohët e vështira shprehin nënshtrimin e tyre ndaj All-llahut. Edhe Kur’ani i zbulon disa nga këto fjalë:

E përse të mos i mbështetemi All-llahut derisa Ai na udhëzoi në rrugën tonë (të drejtë). Për Zotin, ne gjithsesi do të durojmë e do të përballojmë mundimet që na bëni, e vetëm All-llahut le t'i mbështeten vazhdimisht ata që gjithnjë iu mbështeten. Ata që mohuan të dërguarit e vet thanë: "Për Zotin, ne do t'iu dëbojmë nga vendi ynë, ose ju domosdo do të ktheheni në fenë tonë!" E atyre (të dërguarve) Zoti u shpalli; Ne gjithqysh do t'i shkatërrojmë zullumqarët. Dhe pas tyre Ne do t'ju vendosim në atë tokë. E këtë (ndihmë) për atë që i frikësohet pranisë Sime dhe i frikësohet dënimit Tim. (Ibrahim, 14:12-14)

Thuaj: "Neve nuk na godet asgjë tjetër, përveç çka na është caktuar nga All-llahu; Ai është ndihmëtar yni". Prandaj, vetëm All-llahut le t'i mbështeten besimtarët.”(Teube, 9:51)

Qëndrimi i tillë është si rrjedhojë e nënshtrimit të besimtarit ndaj kaderit të Al-llahut, i cili e ka paracaktuar atë. Ata që besojnë dhe mbështeten në All-llahun kurrë nuk përjetojnë frikë apo brengosje, për të cilët Kur’ani thotë:

Ata që thanë: "All-llahu është Zoti ynë dhe qëndruan besnikërisht, për ta nuk ka frikë dhe ata nuk do të pikëllohen. (Ahkaf, 46:13)

Nuk është ashtu (si thonë ata), po ai që i është dorëzuar All-llahut dhe është bamirës, ai e ka shpërblimin e vet te Zoti i tij, për ata nuk ka frikë, as nuk kanë pse të mërziten. (Bekare, 2:112)

Ta keni të ditur se të dashurit e All-llahut (evliatë) nuk kanë frikë (në botën tjetër) e as kurrfarë brengosje? (Ata janë ata) Të cilët besuan dhe ishin të ruajtur. Atyre u jepen myzhde në jetën e dynjasë (në çastin e vdekjes) dhe në jetën tjetër (për shpëtim në xhennet). Premtimet e All-llahut nuk mund të pësojnë ndryshim. E, ai është suksesi i madh. (Junus, 10:62-64)

Në ajetet tjera, All-llahu zbulon se ata shërbëtorë të Tij që i besojnë dhe i janë të nënshtruar janë kapur fort në lidhjen e sigurt:

E kush ia dorëzon veten All-llahut duke qenë edhe punëmirë, ai është kapur për lidhjen më të sigurt dhe vetëm tek All-llahu është përfundimi i çështjeve. (Lukman, 31:22)

Në fe nuk ka dhunë. Është sqaruar e vërteta nga e kota. E kush nuk i beson të pavërtetat, e i beson All-llahut, ai është kapur për lidhjen më të fortë, e cila nuk ka këputje. All-llahu është dëgjues i dijshëm.(Bekare, 2:256)


Të vështruarit e ngjarjeve nga perspektiva e së ardhmes

Kur besimtarët kuptojnë se ata në këtë jetë janë duke u testuar, ata mund të shohin ngjarjet nga një pikëvështrim të së ardhmes. Çfarë do të thotë kjo?
Pa marrë parasysh se sa e madhe është vështirësia apo frustrimi, situata është e përkohshme. Për shembull, dikush mund të akuzohet i pafajshëm dhe të gjykohet padrejtë. Por e vërteta gjithmonë në fund del në shesh. Edhe nëse padrejtësia nuk përfundon në këtë botë, ata që kanë shkaktuar të padrejtën do të dënohen për atë në Ditën e Gjykimit. Në të njëjtën mënyrë, atij që i është shkaktuar e padrejta, shpreson në atë Ditë, kur do t’i shpërblehet durimi. Koha kalon shpejt, dhe si çdo ngjarje e kësaj bote, çdo vështirësi do të kalojë sa qel e mbyll sytë. Bile, Kur’ani thotë se All-llahu ka premtuar se pas çdo sprove myslimanit do t’i dërgoj lehtësim:

E, pa dyshim se pas vështirësisë është lehtësimi. Vërtet, pas vështirësisë vjen lehtësimi. (Inshirah, 94:5-6)

Pra, besimtari beson në drejtësinë e amshueshme të Tij, pret për lehtësim, dhe kurrë nuk e humb shpresën. Përkujton se e mira vjen pas të keqes, ja në këtë ja në botën tjetër. Kjo është domethënia e shikimit nga një pikëvështrim i së kaluarës.
Myslimanët e dinë se ata janë vëzhgues të fatit të tyre dhe të tjerëve. Duke e ditur këtë, ata çdo gjë e marrin me durim, kujdes, dhe bindje. Përveç kësaj, e dinë se nuk mund ndërhyjnë, parandalojnë apo ta ndalojnë se si do të rrjedh një ngjarje. Ata i mbajnë mirë në mend fjalët: “Por mund që ju ta urreni një send, e ai është shumë i dobishëm për ju, dhe mund që ju ta doni një send, e ai është dëm për ju. All-llahu di (fundin e çdo sendi) e ju nuk dini.” (Bekare, 2:216). Me fjalë të tjera, edhe nëse iu ndodh diçka e papëlqyer besimtarëve, ata prapëseprapë do të kenë dobi prej saj, pasiqë duke mbetur me bindje ndaj Alla-llahut dhe me durim, ata stërvitin dhe thellojnë besimin e tyre, përmirësojnë karakterin e tyre moral, i kthehen më shumë gjendjes shpirtërore, pjekën më shumë dhe iu ngritët statusi në xhennet.
Vetëm besimtarët e sinqertë që i janë nënshtruar me devotshmëri të plotë All-llahut mund të përjetojnë këtë gjendje. Por njerëzit që nuk i nënshtrohen fatit (kaderit) dhe mohojnë fenë do të bëhen të pashpresë, të frikësuar, dhe të shqetësuar, duke menduar se kurrë nuk do të gjejnë dalje nga situata. Duke mos pasur shpresë në jetën e pastajme, jetojnë në brengë të vazhdueshme shpirtërore dhe në frustrim. Ajeti në vazhdim shpjegon këtë gjendje shpirtërore:
Atë që All-llahu dëshiron ta udhëzojë, ia zgjeron zemrën për (të pranuar) islamin. Atë që dëshiron ta lërë të humbur, zemrën e tij ia bën shumë të ngushtë sikur të ngjitej në qiell. Kështu All-llahu lëshon dënimin mbi ata që nuk besojnë. (En’am, 6:125)

Gjendja shpirtërore në frustrim shkaktohen për shkak të mohimit të kaderit që All-llahu e ka krijuar për ta. Është një gjendje e rëndë që ata ia kanë krijuar vetes. Fakti se All-llahu, me fuqinë dhe mençurinë e Tij të pafund, drejton fatin e çdo njeriu dhe qeveris me të gjitha gjërat është një bekim i madh për besimtarët. Por ata që kanç pak ose aspak besim nuk e dinë vlerën e këtij bekimi dhe në këtë mënyrë nuk mund t’i nënshtrohen fatit të tyre. Si rezultat, përfundojnë në kurthin e vet krijuar të frustrimit deri sa të vdesin. Në të vërtetë, kjo gjendje është dënim shpirtëror i kësaj bote si shpagim për mungesën e besimit në All-llahun. Bile, këtë gjë e bëjnë me qëllim:

All-llahu nuk u bën asgjë të padrejtë njerëzve, por ata i bëjnë të padrejtë vetes së tyre. (Junus, 10:44)



MYSLIMANI NЁ MOMENTET
E VЁSHTIRA


Cilësia e besimit të myslimanit dhe karakterit moral shfaqet në kohëra të vështira. Nën rrethanat e tilla, shohim moralin, trimërinë, durimin, besimin, kuptimin, guximin, tolerancën e tyre superiore si dhe vullnetin e tyre për të falur, vetëflijimin, mëshirën, humanitetin, vlefshmërinë, ndërgjegjen dhe vetëpërmbajtjen.
“Myslimani në çastet e vështira” është personi që ka durim në çdo vështirësi, frustrim dhe humbje duke i shfaqur cilësitë e lart përmendura. Njerëzit e tillë kurrë nuk rrezikojnë moralin e tyre, ndeshen me çdo situatë me pjekuri të plotë dhe besim në All-llahun, shohin arsyen në çdo gjë që ndodh dhe të mirën në të, dhe nxisin të tjerët që të praktikojnë moral të njëjtë. Siç shkruan në Kur’an: “...kur ata u erdhën juve edhe prej së larti edhe prej së poshti, dhe kur shikimet u shtangën, e zemrat arritën në fyt... “ (Ahzab, 33:10), këto janë kohëra të vështira kur besimtarët i nënshtrohen sprovës serioze dhe janë të kapluar nga frustrimi.
Kur flasim për çastet e vështira, njerëzve që nuk e njohin All-llahun u vijnë shembuj të ndryshëm: fatkeqësi natyrore, humbja e vendit të punës, bankrotimi dhe ngjarje të ngjashme. Por për ata që kanë besim, momentet e vështira janë në situata më serioze si: kur dikush është i privuar nga kushtet elementare të tij/saj, dhe kur frustrimet janë më serioze sesa ato të përditshmet. Kur’ani definon kohërat e tilla kur “zemrat arritën në fyt” si kohëra kur ndonjë vështirësi, sëmundje dhe fatkeqësi bie në shumë njerëz, si kur dëbohen nga shtëpia, dëbohen nga vendi, përballimi me kurthe të vendosura vetëm për ta, si dhe njerëzve dhe familjeve të tyre, atëherë janë subjekt i brengës shpirtërore.
Kur’ani jep shembuj të vështirësive të përjetuara nga profetët dhe besimtarët e devotshëm. Siç thamë edhe më herët, besimtarët e devotshëm kanë kaluar dhe kanë qëndruar shumë sprovave serioze, si:

Po ju menduat se do të hyni në Xhennet, pa u provuar edhe ju me shembullin e atyre që ishin para jush, të cilët i patën goditur skamjet e vuajtjet dhe qenë tronditur, sa që i dërguari thoshte, e me te edhe ata që kishin besuar: "Kur do të jetë ndihma e All-llahut?!" Ja (u erdhi ndihma) vërtetë ndihma e All-llahut është afër! (Bekare, 2:214)

Në këtë ajet, All-llahu thotë se të gjithë njerëzit do të kalojnë nëpër vështirësi dhe jep lajme të mira se durimtarët do të kenë të mira në jetën e amshueshme. Në këtë kohëra, dallimi mes “myslimanëve në çastet e fatkeqësisë” dhe “myslimanit në çaste të lumtura” do të jetë i qartë. Ata të grupit të parë do të përgjigjen vështirësive dhe frustrimeve kështu:

Të cilët, kur i godet ndonjë e pakëndshme thonë: "Ne jemi të All-llahut dhe ne vetëm tek Ai kthehemi!" (Bekare, 2:156)


Zëri i ndërgjegjes dhe epshit në momentet e vështira

Njeriu dëgjon dy zëra në brendinë e tij kur të përballohet më një vështirësi ose frustrim. Njëri nga këta është zëri i ndërgjegjes që nxitë vetëflijimin, trimërinë dhe moralin e lartë. Ai që e dëgjon këtë zë çdoherë do të vendos që të jetë i durueshëm dhe të ketë besim në All-llahun. Kurse zëri i dytë është zëri i epshit i përshkruar në surën Jusuf, ajeti 53 “epshi është shumë nxitës për të keqen”. Ky zë vazhdimisht nxit rebelim, imoralitetin, egoizmin dhe frikën, bën që ata që e dëgjojnë të jenë në humbje të madhe dhe të tërhiqen në “shoqërinë” e shejtanit. Për të shpjeguar njerëzve se çfarë humbin me rastin e kësaj ujdie, është e nevojshme që të dihet se si shejtani ndikon në ta. Kur’ani në detaje shpjegon dhe paralajmëron njerëzit që të kenë kujdes nga kurthet e tij.
Kur All-llahu krijoi Ademin a.s, urdhëroi melaqet dhe shejtanin t’i përulen Ademit (a.s.). Melaqet u përulën para Ademit, kurse shejtani për shkak të mendjemadhësisë dhe krenarisë së tij e refuzoi të përulet para Ademit a.s. dhe shejtani u dëbua nga xhenneti për shkak të kësaj mosbindjeje. Pastaj shejtani pyeti All-llahun që t’i lejoj që të ketë ndikim në njerëz deri në Ditën e Gjykimit. All-llahu i lejoi, por i tha se nuk do të kesh ndikim në shërbëtorët e Tij të sinqertë. Shejtani është betuar para All-llahut se brenda kësaj kohe që iu mundësua, do të mundohet t’i mashtrojë njerëzit me premtime, dinakëri dhe kurthe të llojllojshme dhe t’i largoj nga rruga e drejtë. Ky betim i shejtanit në Kur’an është treguar kështu:

(Iblisi) Tha: "Për shkak se më humbe mua, unë do t'u ulem atyre (do t'u zë pusi) në rrugën Tënde të drejtë, Mandej, do t'ju sillem atyre para, prapa, nga e djathta dhe nga e majta e tyre, e shumicën e tyre nuk do ta gjesh që të falënderohen (të besojnë)!" (All-llahu) Tha: "Dil nga ai (Xhenneti), i urrejtur, i dëbuar. Kush prej tyre vjen pas teje, Unë kam për ta mbushur Xhehennemin me të gjithë ju. (A’raf, 7:16-18)

Mandej vazhdoi e tha: "A e sheh (i tha Zotit) këtë që Ti e vlerësove mbi mua, nëse më lë të jetojë deri në ditën e kiametit, unë gjithsesi do t'i shfaros pasardhësit e tij, më përjashtim të një pakice". (Zoti) Tha: "Shko, e kush prej tyre vjen pas teje, shpërblimi juaj është xhehennemi, shpërblim i plotë". Dhe me atë alarmin e zërit tënd, mashtroje atë që mundesh prej tyre, me kalorësit e këmbësorët tu thirri (bërtitu) ata, përzieju me ta në pasuri dhe në fëmijë dhe premtoju atyre, po shejtani nuk u premton tjetër, përveç mashtrim. (Isra, 17:62-64)

Siç thuhet në këto ajete, shejtani do të përpiqet me çdo gjë për t’i larguar njerëzit nga rruga e drejtë do t’i parandalojë nga falënderimi ndaj All-llahut dhe nga jeta e moralshme. Si pasojë, do t’i sjell shumicën e njerëzve në anën e tij duke shfrytëzuar zërin e epshit. Për këtë shkak, kur njerëzit kalojnë momente të vështira, shejtani çdoherë do të përpiqet që t’i bëj ata egoistë dhe si të sigurohen duke u prezantuar si vetë-flijues, i dhembshëm dhe i mëshirshëm, si zgjedhje negative:

O ju njerëz, hani nga ajo që është në tokë e që është e lejuar dhe e mirë, e mos shkoni hapave të djallit se ai është armik i hapët i juaji. Ai iu urdhëron vetëm për të këqija e turpëri, dhe iu shtyn të thoni për All-llahun atë që nuk e dini. (Bekare, 2:168-169).

Për shkak të të gjitha këtyre arsyeve, myslimani që përballohet me një vështirësi, dëshpërim, ose fatkeqësi, duhet të veproj sipas ndërgjegjes dhe mos t’i bashkohet shejtanit. Me pasimin e shejtanit, egoizmi, oportunizmi, dhënia pas kënaqësive, dyfytyrësia dhe shumë cilësi tjera negative mund të ndjellën dhe të dëmtohet morali. Myslimanët e sinqertë dëgjojnë ndërgjegjen e tyre dhe çdoherë pasojnë të mirën. Siç thuhet në Kur’an, është e rëndësishme se morali i mirë kur “ çështja të jetë vendosur”:

...E kur çështja të jetë vendosur do të ishte më mirë për ata të jenë besnikë ndaj Allahut” (Muhammed, 44:21)

Shumica e njerëzve dinë se besnikëria e treguar gjatë sprovave tregon moral superior. Dhe betohen se do të jenë besnikë dhe të fortë në kohërat e vështira. Por kur sprova arrin, sjellja e tyre nuk i përngjan premtimeve të mëhershme dhe veprojnë negativisht kur preken edhe nga frustrimi i vogël. Ata hidhërohen papritmas dhe në vend që të jenë të dashur dhe të dhembshëm, shfaqin kundërpadi me hidhërim. Në një çast, bëhen të dyshimtë, rebelë dhe shtrojnë kërkesa. Në shembullin e tillë, i forti ndahet nga i dobëti dhe morali i prishur do të shfaqet vetvetiu; ata që kanë besim të dobët do të zbulojnë veten duke u bërë të ngatërruar dhe tregohen se janë në siklet. Këta janë vetëm një hap larg jobesimtarëve dhe veprave anti-muslimane. Rastet e tilla rrisin disa herë vlerën e myslimanit, besimi i të cilit është i fortë dhe i sinqertë.
Të gjitha vështirësitë dhe frustrimet që ndeshemi gjatë jetës së përditshme janë sprovë dhe mjete lumturie që mund të krahasohen me xhenetin që myslimanët shpresojnë ta arrijnë në jetën e pastajme. Është kënaqësi të krahasohen vështirësitë me këtë rehati dhe liri. Dhe, për myslimanët e sinqertë, çdo vështirësi sjell shtim të dashurisë, respektit dhe ngritje të vlerës nga myslimanët tjerë, dhe është bekim që thellon besimin e tyre. Është bekim hyjnor me dobi dhe të mira të shumta, që bën që besimtarët të marrin shembull në atë person. Bile, kjo ka ndikim pozitiv në besimin e atyre përreth (nga mirësia e All-llahut) dhe i bën ata të mahnitshëm para jobesimtarëve, nëse këtë jobesimtarët e pranojnë apo jo.
Dikush mendon se ngjarja e veçantë është jashtë planifikimit të kaderit, është nën ndikimin e fortë të shejtanit, që shpesh sjell dyshim. Shejtani kënaqet duke shikuar njerëzit se si bijnë në kësi situata. Ndonjëherë, nën ndikimin e tij, njerëzit sëmuren duke e marrë si të parëndësishme çështjen duke qenë jashtë sferës së kaderit apo prapa mëshirës, diturisë dhe qëllimit të All-llahut. Besimtarët duhet të jenë të vetëdijshëm për këtë gjë dhe të largohen kjo sëmundje, si dhe ta shërojnë, nëse lëshohen në të.
Për shembull, në çdo ngjarje ka dobi si në çështjet e vogla si harrimi apo mos-shikimi i ndonjë emisioni televiziv apo harresa për të porositur diçka për të ngrënë. Për shembull, nëse nuk shikohet një emision televiziv epet mundësia të ketë më shumë kohë për të bërë vepra të mira, të meditohet mirë, apo të arrihet të ndonjë ide që do ta shtonte mundësinë për të shërbyer All-llahun më shumë. Apo, mund ta përkujtojnë All-llahun dhe të kuptojnë më shumë sesa shikimi i një programi televiziv. Harresa për të porositur diçka për të ngrënë mund të konsiderohet si dietë që mund ta shëroj ndonjë sëmundje. Ata që kanë shtypjen e lartë të gjakut mund të iu kthehet gjaku në normale nëse harrojnë të hanë djathë çdo ditë. Duke e vendosur veten në dorë të All-llahut, mund të fitojnë vlerë në praninë e All-llahut dhe fiton miratimin e Tij duke u përpjekur për punë të mira. Përveç kësaj, besimi i përhershëm në All-llahun është gjithashtu mjet i besimtarëve që të fitojnë dashurinë dhe kënaqësinë.
Mund të mblidhen edhe shumë shembuj tjerë nga jeta e përditshme, por pa marrë parasysh është e rëndësishme që të kuptohet kjo çështje dhe mos ta harrojmë. Pa marrë parasysh se me çfarë ndeshen njerëzit në jetën e tyre, e rëndësishme apo jo, janë të përfshira në kader. Shejtani këshillon që këto ngjarje janë komponentë të domosdoshme të jetës së përgjithshme dhe nuk kanë të bëjnë fare me kaderin. Sido që të jetë, besimtarët çdoherë duhet të jenë vigjilent dhe të vetëdijshëm për të gjitha këto këshilla, të jenë të aftë që të kuptojnë këtë dhe të mbajnë në mend, të shohin arsyen dhe dobinë në çdo gjë dhe çdo ndodhi, dhe të kuptojnë se çdo gjë ndodh në bazë të planit të përgatitur mirë nga All-llahu dhe se është bekim si në këtë ashtu edhe në botën tjetër. Kjo është një e vërtetë që jep urtësi, dëshirë, rehati dhe kënaqësi për të gjithë besimtarët.


Veçimi i të mirës nga e keqja

All-llahu ka krijuar të mirën dhe të keqën, atë që ndihmon dhe atë që dëmton, të bukurën dhe të shëmtuarën dhe i ka bërë sprova gjatë rrugës për në xhenet apo xhehenem. Koha e sprovës në këtë botë qartë veçon të mirën nga e keqja, të durueshmit dhe ata që frikohen të ballafaqohen me vështirësi, ata që kundërshtojnë mënyrat jofetare të mendimit dhe ata që vetëm rrinë dhe nuk bëjnë asgjë, ata që pasojnë epshin si dhe ata që dëgjojnë zërin e ndërgjegjes.
Ekziston një arsye e fortë pse e mira dhe e keqja janë të lidhura aq shumë mes veti. Një arsye është se vlera e së mirës dhe e keqes mund të kuptohen brenda kësaj kundërthënie. Nëse e keqja, privimi, apo fatkeqësia nuk do të ekzistonin atëherë njerëzit nuk do të mundnin ta kuptojnë rëndësinë e së mirës. Për shembull, kur ta vendosësh diamantin në mesin e gurëve të zakonshëm, bukuria dhe atraktiviteti i diamantit bëhet më i qartë.
Arsye tjetër është kërkimi i fshehtësisë së sprovave të kësaj bote të përkohshme. Këtu, njerëzit sprovohen me të mira dhe të këqija. Gjatë sprovës, dallimi në shkallë mes dyjave do të jetë evident, dhe e mira do të veçohet në njërën anë, ndërsa e keqja në tjetrën. Kur engjëlli i vdekjes do të marr shpirtrat e njerëzve të këqij me ashpërsi, njerëzit e mirë do të ftohen që të hyjnë në xhennet. Kur’ani thotë se këto sprova janë për të dalluar besimtarët:

Ajo që iu goditi juve ditën e ballafaqimit të dy grupeve (besimtarë dhe idhujtarë)
FSHEHTЁSIA E SPROVЁS